Galiza sitúase nun territorio intensamente habitado desde a prehistoria. En consecuencia, podemos rastrexar a presenza de numerosos pobos, coas súas respectivas linguas.
Clasificamos estes compoñentes prerromanos en dous tipos básicos: preindoeropeos e indoeuropeos.
Substrato preindoeuropeo
Distínguense tres capas:
Petroglífos en Mogor (Marín) |
- Euroafricano ou mediterráneo: estendeuse polo occidente europeo e norte de África. Deixou formas como: cosco, mata, queiroga, raíz carr- (carrasco, carroucho, carqueixa, Carragoso...)
- Hispánico-caucásico: sur de Europa, desde Galicia ao Cáucaso. Deixou formas como: coto, sobaco, amorodo (e variantes)
- Tirrénico:esténdese pola Hispania, Galia e Italia. Deixou formas como: touza, morea, petouto, barro, lastra, esquerdo, cama. balsa, veiga.
Substrato preindoeuropeo
Diferenciáse entre:
- Preceltas: chegan no 800 a.c. Deixoron formas como: cabaz, cabazo, páramo ou topónimos co elemento -asc-, -usc-: Viascón
- Celtas: Chegan en dúas vagas, unha no 800 a.c. e outra no 600 a.c. Este foron os denominados Gallaeci polos romanos.
A Cidá en San Cibrao de Las |
Achegas directas na Gallaecia son: vido, amieiro, colmo, embelga, gancho, cheda, camba, rodaballo, careixa, beizo, lama, lousa, laxe, burato, callao, seara e senra, billa, berce, tona, boroa, estancar, virar... e na toponimia: os rematados en -obre, Coruña (<Clunia), Limia, Sar...
Algúns autores atribúen á influencia céltica fenómenos fonéticos como:
- a perda do -n- e o -l- intervocálicos
- a vocalización de -CT- > -IT-
- a sonorización das oclusivas xordas e debilitación (ou perda) das sonoras.